Το γήρας είναι όντως...δυσβάσταχτο. Αυτό επισημαίνει και ο Ευρυπίδης: «Φοβού το γήρας. Ου γαρ έρχεται μόνον». Πολλοί το ζουν, λίγοι όμως το κατανοούν, λιγότεροι συμμερίζονται το χρονικό μέγεθος και ελάχιστοι του συμπαρίστανται.

Είναι μια περίοδος δοκιμασίας της ζωής του ανθρώπου. Και όχι μόνον για τον ίδιο, προσωπικά, αλλά και για το συγγενικό περιβάλλον και τους φίλους. Όμως, ο καθένας μας, ενώ ποθεί να ζήσει πολύ, δεν επιθυμεί να διανύσει αυτό το στάδιο.

Βέβαια, στη σύγχρονη κοινωνία, παρατηρούμε μια παράταση της ανθρώπινης ζωής με συνέπεια την αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων. Και αυτό χάρη στη συμβολή της βιοτεχνολογίας και της ιατρικής επιστήμης.

Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας αποτελούν, βάσει στατιστικών δεδομένων, το 18% του πληθυσμού στη χώρα μας. Η προοπτική αύξησης για το 2030 προβλέπεται να είναι κατά 10%. Αυτό οφείλεται στην παρατηρούμενη μείωση των γεννήσεων.

Το γεγονός αυτό αυξάνει το ποσοστό των ηλικιωμένων. Και ταυτοχρόνως αλλοιώνει τα δημογραφικά στοιχεία.

Όσον αφορά στο σεβασμό προς τα γηρατειά, είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο. Βάζει όλους μας σε πολλές σκέψεις. Έτσι παρατηρούμε ότι από την προχριστιανική και χριστιανική γραμματεία και παράδοση, σταθερό και μόνιμο γνώρισμα είναι ο σεβασμός προς το γήρας.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ως συνέπεια της αλόγιστης τεχνολογικής προόδου και της υλικής άνεσης και ευημερίας, άλλαξε και η νοοτροπία των ανθρώπων. Οι επιδιώξεις και οι στόχοι διαφοροποιήθηκαν από την περίοδο άλλων καιρών.

Είναι δύσκολο ως αδύνατο πια να συμβιώσουν μέσα στην οικογενειακή στέγη τρεις και τέσσερις γενιές, όπως παλαιότερα. Και δύο ακόμη, οι γονείς με τα παιδιά. Η σύγχρονη εξέλιξη διαμόρφωσε άλλα δεδομένα και νέες αντιλήψεις για την συγκατοίκηση.

Εξετάζοντας βαθύτερα την παιδευτική και ιστορική μας παράδοση, θα σταχυολογούσαμε, ενδεικτικά, μερικές μαρτυρίες σε διαχρονική αντιπροσώπευση, από τον Όμηρο μέχρι την εικόνα του παπππού και της γιαγιάς των τελευταίων χρόνων.

Στην Οδύσσεια, ο Όμηρος εμφανίζει τον Τηλέμαχο να απορρίπτει με αγανάκτηση την πρόταση των μνηστήρων να διώξει από τα ανάκτορα την γερόντισσα τροφό του, που ήταν πιστή στη μνήμη του Οδυσσέα.

Ο βασιλιάς της Πύλου γερο-Νέστορας προβάλλεται στην Ιλιάδα ως σεβαστή και επιβλητική μορφή. Μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται το όνομά του ως σύμβολο της σοφίας και της εμπειρίας. Από του οποίου το στόμα έρρεαν πιο γλυκιές και από το μέλι: «ου και από στόματος γλυκέων ρέεν αυδή».

Στα απομνημονεύματα του Ξενοφώντα συναντάμε νόμο των Αθηναίων, σύμφωνα με τον οποίον απαγορευόταν άσκηση δημοσίου λειτουργήματος σε όσους δεν είχαν εκπληρώσει προηγουμένως το χρέος τους προς τους γέροντες γονείς τους: «Η πόλις, εάν τις γέροντας γονέας μη θεραπεύση, δίκην αυτώ επιτίθησι και αποδοκιμάζουσα ουκ ...άρχειν».

Ο Πλούταρχος στο έργο του: Περί της Αλεξάνδρου ευχής ή αρετής, γράφει σχετικά: «Την δ'Αλεξάνδρου παιδείαν τύχης αν επιβλέπης...Σογδιανούς έπεισε πατέρας τρέφειν και μη φονεύειν...».

Αλλά και η Παλαιά Διαθήκη κυριαρχείται από τις βιβλικές μορφές των πατριαρχών και των Προφητών. Άλλωστε, είναι γνωστός σε όλους ο Δεκάλογος που έλαβε από το Θεό ο προφήτης Μωυσής. Εκεί στην τέταρτη εντολή μας λέει να σεβόμαστε τους γονείς. «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και ίνα μακροχρόνιος έση επί της γης». Παρόμοιες συστάσεις συναντάμε σε όλα τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. «Από προσώπου πολιού* εξαναστήση και τιμήσεις πρόσωπον πρεσβυτέρου».

Πολλά και σχετικά υπάρχουν γραμμένα, για τον σεβασμό προς τους γέροντες. Γνωστά ή και άγνωστα. Αν και δεν χρειάζονται περισσότερα για να γνωρίζει ο καθένας μας τα αυτονόητα.

Τέλος, για να μη φανεί περίεργο και ως μορφή «διδασκαλίας»- όπως συνηθίζεται ο χαρακτηρισμός από ορισμένους- με αφορμή το παρακάτω στιγμιότυπο, έγραψα τα προαναφερθέντα. Με εντυπωσίασε και με στενοχώρησε η στάση και η αδιαφορία των νεότερων!

Η κ. Λαμπρινή (φωτογραφία), ανέβαινε τις σκάλες του ξενοδοχείου «Άθως Παλλάς», στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικής. Ήρθε με γκρουπ από την Αθήνα να γιορτάσει το Πάσχα.

Φορτωμένη τα χρόνια της, λιπόσαρκη και αδύναμη, με πείσμα προσπαθούσε να ανεβεί τις σκάλες. Αλλά με μεγάλη δυσκολία τα κατάφερνε.

Κοίταζε λοξά γύρω της....Ήταν «ασυνόδευτη!». Ήθελε να ζήσει!!!

Και σκεπτόταν τους στίχους του ποιητή: «...τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μικραίνει/ τι γρήγορα που τα σβηστά κεριά (της ζωής) πληθαίνουν».

Δίπλα της ανέβαιναν και συνταξιδιώτισσες νεαρές κυρίες και δεσποινίδες. Έτρεχαν αδιάφορες να προλάβουν να πάρουν το κλειδί του δωματίου τους από τη ρεσεψιόν...Ακολουθούσα, προσέχοντας έκπληκτος τη συμπεριφορά των αεράτων θηλυκών. Δεν ευαισθητοποιήθηκαν να βοηθήσουν. Η κούραση από το ταξίδι συγκέντρωνε το ενδιαφέρον τους καθαρά στο....εγώ και ο εαυτούλης μου!

Δεν δέχομαι, ασφαλώς, ότι εξέλιπε η ευαισθησία και η σοβαρή σκέψη για τον γέροντα.

Αλλά η στιγμή...προδίδει τα συναισθήματα και τσαλακώνει τις ευαισθησίες!

Πνίγεται και ακυρώνεται η ουσία της ανθρωπιάς μας. Κατρακυλάει στο έρεβος της ταπεινόσχημης παρουσίας μας... Αυτό μας προδίδει και μας εκθέτει περισσότερο.

Προσφέρθηκα, λοιπόν, να βοηθήσω! Η κα Λαμπρινή χαμογέλασε, κούνησε το κεφάλι της και με ευχαρίστησε καταχαρούμενη!

Δέχθηκε να την φωτογραφήσω. Με απορία με ρώτησε- Γιατί;- Να, θέλω να γράψω κάτι για τους ηλικιωμένους.

Έλαμψε το στεγνωμένο πρόσωπό της.

«Καλή Ανάσταση!». Μου ευχήθηκε χρόνια πολλά! Και του χρόνου με υγεία!

* υπόλευκος, γκριζομάλλης.

ΔΗΜΟΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ