Ο Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων (Cosimo I de’ Medici, 12 Ιουνίου 1519 – 21 Απριλίου 1574) ήταν ο δεύτερος Δούκας της Φλωρεντίας και, στη συνέχεια, ο πρώτος Μέγας Δούκας της Τοσκάνης. Γεννήθηκε στην Φλωρεντία και ήταν ο γιος του διάσημου στρατιωτικού Τζοβάνι των Μεδίκων, του επιλεγόμενου «νταλε Μπάντε Νέρε», και της Μαρίας Σαλβιάτι.
Αυταρχική διακυβέρνηση
Ήταν ηγεμόνας δεσποτικός και απολυταρχικός. Παρά όμως την αυταρχικότητα και τους βαρείς φόρους που επέβαλλε, ήταν λάτρης των γραμμάτων και των τεχνών. Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) και ο Φλωρεντινός στόλος που πήρε μέρος σε αυτή ενέπνευσαν τον καλύτερο ζωγραφικό του πίνακα. Έχτισε πάρα πολλές κατασκευές, περισσότερο για να εξασφαλίσει την άμυνα του κράτους του από τους εχθρούς. Ήταν και λάτρης της αλχημείας, τέχνη που κληρονόμησε από τη γιαγιά του Κατερίνα Σφόρτσα. Ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄ τον βοήθησε να ανεξαρτητοποιηθεί εντελώς και να απαλλαγεί το κράτος του από οποιαδήποτε Ισπανική επιρροή. Ταυτόχρονα φρόντιζε να εξουδετερώνει όλες τις εναντίον του συνωμοσίες πριν δημιουργηθούν, οργανώνοντας τη δολοφονία των ύποπτων γι’ αυτό. Ένας από αυτούς ήταν ο Λορεντσίνο (1548), ο τελευταίος Μέδικος διεκδικητής της Φλωρεντίας. Τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του συντετριμμένος από το θάνατο δύο από τους γιους του από ελονοσία, παρέδωσε την εξουσία στο γιο του Φραγκίσκο και αποσύρθηκε στη βίλα του Καστέλο.
Κληρονόμοι
Με τον 1ο του γάμο με την Ελεονώρα του Τολέδο (1519 – 1562) παιδιά του ήταν :
- Μαρία 1540-1557, απεβίωσε 17 ετών.
- Φραγκίσκος Α΄ 1541-1587, μεγάλος δούκας της Τοσκάνης.
- Ισαβέλλα 1542 – 1576, παντρεύτηκε τον Πάολο Τζορντάνο Α΄ Ορσίνι δούκα του Μπατσάνο.
- Τζοβάνι 1543 – 1562, καρδινάλιος, επίσκοπος της Πίζας.
- Λουκρητία 1545-1561, παντρεύτηκε τον Αλφόνσο Β΄ των Έστε δούκας της Φερράρα.
- Γκαρτσία 1547-1562, γιος που απεβίωσε 15 ετών.
- Φερδινάνδος Α΄ 1549 – 1609, μεγάλος δούκας της Τοσκάνης.
- Πιέτρο 1554 – 1604.
Το 1562 απεβίωσε η Ελεονόρα και με την ερωμένη του Ελεονόρα ντέλι Αλμπίτσι έκανε ένα γιο:
- (νόθος) Τζιοβάννι των Μεδίκων 1567-1621.
Με τον 2ο γάμο του (1570) με την Καμίλλα Μαρτέλλι παιδιά του ήταν :
- Βιργινία των Μεδίκων 1568 – 1615, παντρεύτηκε τον Τσέζαρε των Έστε δούκα της Μόντενα.