Στις τρεις δεκαετίες που ακολούθησαν ο τουρισμός βιομηχανοποιήθηκε, η ελληνική οικονομία αποβιομηχανοποιήθηκε, η γεωργία και η κτηνοτροφία συρρικνώθηκαν. Στην εποχή των μνημονίων με πρόφαση την εξωστρέφεια (τι σημαίνει εξωστρέφεια σε μια οικονομία χωρίς παραγωγική βάση;) ο τουρισμός αντικατέστησε την οικοδομή. Οι μπετονιέρες αποσύρθηκαν και ο τόπος μετατράπηκε σε καφενέ, χάνι και μαγέρικο.

Η αλλαγή έγινε σιωπηλά, χωρίς θρήνους, αναθέματα και κατάρες καθώς το πολιτικό σύστημα υπερθεμάτισε είτε διά της σιωπής είτε διά της «παρότρυνσης». Σύντομα τα αποτελέσματα άρχισαν να αποτυπώνονται σε επίσημες στατιστικές. Ετσι, τη στιγμή που ο αριθμός των τουριστών εκτοξευόταν, η εισαγωγική διείσδυση (καταγράφει το μερίδιο αγοράς των εισαγόμενων σε επιμέρους τομείς της κατανάλωσης) διευρυνόταν.

Οι μεταβολές της υποκατάστασης της ελληνικής παραγωγής την τελευταία δεκαετία μπορεί να μην ήταν θεαματικές αλλά αν χρησιμοποιηθεί ως έτος βάσης η δεκαετία του ’80, τότε ακόμα και ο πιο αδαής στα οικονομικά αντιλαμβάνεται ότι η ελληνική κοινωνία μεταλλάσσεται σε κάτι που πλησιάζει την εξευρωπαϊσμένη εκδοχή της Ταϊλάνδης.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι σε αυτά τα δώδεκα χρόνια κανένας σοφός δεν επιχείρησε να συνδέσει την αναστολή λειτουργίας επιχειρήσεων του δευτερογενούς τομέα και την απασχόληση στον πρωτογενή τομέα με τη μεταβολή των τουριστικών ροών και το αποτύπωμά της στην επιχειρηματικότητα.

Καμία από τις «δεξαμενές σκέψης» δεν ασχολήθηκε να μελετήσει την προέλευση των προϊόντων με τα οποία τροφοδοτούνται οι τουριστικές αγορές ούτε να συσχετίσει τα χαρακτηριστικά των νέων επιχειρήσεων με εκείνες που διέκοπταν τη δραστηριότητά τους (προφανώς έκριναν ότι αυτού του είδους οι έρευνες δεν ήταν τόσο προσοδοφόρες όσο οι αλγόριθμοι με τους οποίους το Ελληνικό εμφανίστηκε ως «λεφτόδεντρο»).

Το θλιβερό είναι ότι σε αυτήν την εκστρατεία συγκάλυψης δεν συμμετείχαν μόνο κόμματα που υποστηρίζουν την «πανσοφία» της αγοράς αλλά και η Αριστερά η οποία -υποτίθεται ότι- διεκδικούσε την ισορροπημένη οικονομική ανάπτυξη (όσοι έχουν ασθενική μνήμη ας ανατρέξουν στις δηλώσεις των κυβερνητικών αξιωματούχων από το 2017 μέχρι το 2019). Και φυσικά, οι διαφωνούντες και οι ανησυχούντες αντιμετωπίζονταν ως «οπισθοδρομικοί» και ενίοτε ως εμμονικοί που παραμένουν κολλημένοι στα οικονομικά μοντέλα της δεκαετίας του ’60.

«Είστε τόσο κοντόφθαλμοι, που δεν μπορείτε να δείτε ότι ο τουρισμός είναι σαν τα σμήνη των ακρίδων. Οπως ξαφνικά εμφανίζονται, τόσο απρόσμενα εξαφανίζονται και τότε τι θα κάνετε; Τι θα γίνει όταν αυτός ο καλοκαιρινός συρφετός ζητήσει κι άλλα; Γυναίκες, τζόγο, ναρκωτικά;», έγραφα στο μυθιστόρημα «Αντίο και Καλή Αντάμωση» για να περιγράψω τη βιαιότητα με την οποία ένα νησί το οποίο μέχρι τη δεκαετία του ’70 τροφοδοτούσε με γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα την Αθήνα, παραδόθηκε στους… επισκέπτες τουρίστες.

«Παραβιάζεις ανοιχτές θύρες. Το τουριστικό ποτάμι δεν γυρίζει πίσω» θα σχολίαζαν οι περισσότεροι. Η αλήθεια είναι ότι αυτό πίστευα μέχρι πριν από δύο εβδομάδες που βρέθηκα στα Χανιά, όπου στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Βιβλίου παρουσίασα το βιβλίο μου «Μάνα Πατρίδα Κακιά Μητριά».

Η άψογη διοργάνωση, η υποδειγματική φιλοξενία, οι πανέμορφοι χώροι (το Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης», το Μεγάλο Αρσενάλι, η Πύλη Σαμπιονάρα στο Γιαλί Τζαμί), οι σπουδαίοι γραφιάδες όπως ο Roderick Beaton, ο Santiago Gamboa, ο Κουβανός Leonardo Padura, ο Sergio Ramirez, η Bethan Roberts και άλλοι, ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης που υποστηρίζουν το Φεστιβάλ, με έκαναν να σκεφτώ ότι αφού πλέον μας έχουν δέσει χειροπόδαρα στο άρμα του τουρισμού, τουλάχιστον ας προσπαθήσουμε να προσελκύσουμε τα λιγότερο επικίνδυνα είδη του.

Το βιβλίο μπορεί να προσελκύσει επισκέπτες; Η αναζήτηση δεδομένων με οδήγησε στη Χιχόν. Στην ισπανική πόλη που το 1987 ο σπουδαίος Paco Ignacio Taibo II διοργάνωσε τη «Μαύρη Εβδομάδα». Ενα λογοτεχνικό φεστιβάλ που διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Semana Negra» και επιδοτείται από το δημοτικό συμβούλιο της πόλης το οποίο, σύμφωνα με τον Taibo, ξεκίνησε με 73.000 συμμετέχοντες που σήμερα έφτασαν στο 1.000.000.

«Η κουλτούρα της γιορτής και η κουλτούρα της λογοτεχνίας δεν είναι αλληλοσυγκρουόμενες, μπορούν να συνδυαστούν. […] Το πλαίσιο που δημιουργήσαμε ήταν ένα πλαίσιο λαϊκού πανηγυριού. […] Εδώ για πρώτη φορά μπόρεσα να καθίσω με τον Ρος Τόμας, τον Τζέρομ Τσαρίν, τον Μανσέτ. […] Η γενιά των Ισπανών, ο Μονταλμπάν, ο Χουάν Μαδρίδ, ο Αντρέου Μαρτίν, δεν συνδεόταν με τους Λατινοαμερικάνους. Οπότε η “Μαύρη Εβδομάδα” […] επέτρεψε να κατασκευαστεί περιέργως το νέο αστυνομικό της Λατινικής Αμερικής», είπε ο Taibo στον Ανδρέα Αποστολίδη δίνοντας τη συνταγή για πετυχημένο -τουριστικά- φεστιβάλ βιβλίου.

Αλλά δεν είναι μόνο η «Semana Negra». Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται κάθε χρόνο φεστιβάλ βιβλίου που γίνονται σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότο. Για παράδειγμα το Saint-Malo φιλοξενεί το Φεστιβάλ «Étonnants Voyageurs» που προσελκύει περίπου 60.000 επισκέπτες κάθε χρόνο. Μια πρόσθεση των ανθρώπων που επισκέπτονται τα ευρωπαϊκά φεστιβάλ βιβλίου αναλογεί στο 15-20% των τουριστών που επισκέφτηκαν την Ελλάδα τις χρονιές των ρεκόρ.

Δράσεις που επιχορηγούνται από την κεντρική διοίκηση. Πρωτοβουλίες στις οποίες οι τοπικές κοινωνίες στέκονται αρωγοί (το κείμενο του ιδρυτή του φεστιβάλ «Étonnants Voyageurs» και η πολιτική του γαλλικού υπουργείου Πολιτισμού για τα φεστιβάλ βιβλίου είναι οι καλύτεροι οδηγοί για το πώς συνδυάζεται ο τουρισμός με το βιβλίο). Και όμως, εδώ κανείς δεν ασχολήθηκε και έτσι ο τόπος κατάντησε να εξαρτά το μέλλον του από τους Γερμανούς οικοδόμους.

πηγή:  https://www.efsyn.gr