Αντικείμενό της ήταν η πολιτική συμπεριφορά των ανθρώπων σε μείζονος έντασης οικονομικές κρίσεις και οι μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις στον πολιτικό χάρτη της χώρας-θύμα της οικονομικής κατάρρευσης. Συγκέντρωσαν στοιχεία για σχεδόν 100 χρηματοπιστωτικές κρίσεις και για περισσότερες από 800 εθνικές εκλογές σε 20 δημοκρατίες από το 1870-2014.

Τα ευρήματα συγκλονιστικά, τόσο ως προς την αντίδραση των ανθρώπων ανεξαρτήτως τόπου και εποχής όσο και από την κανονικότητα που χαρακτηρίζει τον κύκλο αυτής της συμπεριφοράς.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι μεγαλύτεροι ωφελημένοι από τις οικονομικές καταστροφές είναι τα ακροδεξιά κόμματα. Στον Μεσοπόλεμο, η Ακροδεξιά κυριάρχησε στην Ιταλία και τη Γερμανία. Η φασιστική συμμαχία του Μουσολίνι επωφελήθηκε από την τραπεζική κρίση στην Ιταλία και την παγκόσμια ύφεση μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, κερδίζοντας το 19,1% των ψήφων το 1921 και περίπου το 65% το 1925.

Στη Γερμανία, οι εκλογικές επιδόσεις των ναζί ήταν 18,3% στις εκλογές του 1930, περισσότερο από 30% στις δύο εκλογές του 1932 και άνω του 40% στις εκλογές του Μαρτίου 1933, όταν η Μεγάλη Υφεση είχε τον ισχυρότερο αντίκτυπό της. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 τα ακροδεξιά κόμματα είχαν θετικές εκλογικές επιδόσεις στο Βέλγιο, στη Δανία, στη Φινλανδία, στην Ισπανία και στην Ελβετία.

Στην πιο κοντινή -χρονολογικά -κρίση, δηλαδή του 2007-08, τα ακροδεξιά και δεξιά λαϊκιστικά κόμματα υπερδιπλασίασαν το μερίδιο ψήφου τους σε πολλές προηγμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Ολλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ιαπωνίας.

Υπολογίζεται μάλιστα ότι μετά από μια κρίση, το ποσοστό των ψήφων που πηγαίνουν στα δεξιά κόμματα αυξάνεται κατά περισσότερο από 30%.

Ενα εξίσου σημαντικό εύρημα είναι ότι οι κυβερνητικές πλειοψηφίες τείνουν να συρρικνώνονται και η διακυβέρνηση καθίσταται δύσκολη καθώς όλο και περισσότερα κόμματα και ομάδες κατά του κατεστημένου αποκτούν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.

Και η Αριστερά; Οι διαπιστώσεις είναι αποκαρδιωτικές: το μερίδιο ψήφου των κομμάτων της Αριστεράς στον ενάμιση αιώνα οικονομικών κρίσεων παρέμενε σχεδόν αμετάβλητο. Οι συντάκτες της έρευνας αποδίδουν την καθήλωση στο γεγονός ότι σε περιόδους έντονων οικονομικών κρίσεων η πλειονότητα των ανθρώπων φοβούνται για την περιουσία τους και γι’ αυτό στρέφονται προς τα δεξιά κόμματα που υπόσχονται σταθερότητα και νόμο και τάξη.

Αυτό συνέβη τη δεκαετία του 1930, όταν η γερμανική μικροαστική τάξη επέτρεψε την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Αυτό συνέβη και πρόσφατα με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος στηρίχθηκε -κυρίως- από τη μεσαία τάξη και τους απογοητευμένους Αμερικάνους οι οποίοι βίωσαν με επώδυνο τρόπο τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης.

Τα μαθήματα από το παρελθόν δείχνουν επίσης ότι μέχρι το 2008 οι περισσότερες πολιτικές αναταραχές που οφείλονται στις οικονομικές κρίσεις διήρκεσαν κατά μέσον όρο πέντε χρόνια. Μετά την πάροδο της πενταετίας, τα πρότυπα ψηφοφορίας επέστρεφαν στο status quo που επικρατούσε πριν από την κρίση, ο κατακερματισμός στα Κοινοβούλια μειωνόταν και η Ακρα Δεξιά έχανε τη δυναμική της.

Μετά την κρίση του 2008 η «κανονικότητα» ανατράπηκε. Ο κατακερματισμός, η πόλωση και η ακροδεξιά ψήφος όχι μόνο δεν εξαλείφθηκαν αλλά ενισχύθηκαν. Τι έχει συμβεί; Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, η ανατροπή της στατιστικής κανονικότητας συνδέεται με τη διεύρυνση του ελλείμματος εμπιστοσύνης προς τα συστημικά κόμματα, τη βελτίωση των μεθόδων της επικοινωνίας (τηλεόραση, κοινωνικά δίκτυα, απλή γλώσσα που δημιουργεί οικειότητα κ.ά.) των λαϊκιστών με το εκλογικό σώμα και την κυριαρχία του εθνικισμού στον δημόσιο λόγο τους.

Ομως η πιο σημαντική αλλαγή αφορά την εξοικείωση των λαϊκιστών με την εξουσία. Επανεκλέγονται. Προβάλλουν αντισυστημικά χαρακτηριστικά, ακόμα και όταν κυριαρχούν. Διαβρώνουν τους ελέγχους και τις ισορροπίες στο όνομα του «λαού»...

Τι σημασία μπορεί να έχουν όλα αυτά για την Ελλάδα του 2023; Μεγάλη. Τα μαθήματα από το παρελθόν βοηθούν όχι μόνο στην κατανόηση του παρόντος αλλά και στην προβολή του μέλλοντος. Ο τόπος εξακολουθεί να βρίσκεται υπό την επήρεια των Μνημονίων, τα σύννεφα της επόμενης οικονομικής κρίσης πυκνώνουν, η Ακροδεξιά ενισχύεται, η Αριστερά αποδυναμώνεται, η Δεξιά επιχαίρει, η αμφισβήτηση γιγαντώνεται... Αν εμπιστευτούμε την έρευνα, τότε μπροστά μας βρίσκεται η τέλεια καταιγίδα.

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας

πηγή:  https://www.efsyn.gr