Την έψαχναν από τη στιγμή που κατάλαβαν πως με τα δυο τους πόδια περπατάνε, πως με τα δυο τους μάτια βλέπουν, πως με τα δυο τους χέρια αγγίζουν. Από τότε. Ήταν τότε η αρχή των πρώτων γήινων πολιτισμών; Ναι. Ακριβώς γιατί έθεσαν αυτό το ερώτημα. Κάπως έτσι ξεκίνησε ο πολιτισμός...
Ποια ήταν αυτή; Ποια ήταν αυτή η «πρώτη αρχή» από την οποία ξεκίνησε ο Κόσμος; Αυτό ήταν το ερώτημα που μετέτρεψε τον άνθρωπο από ακόμα ένα θηλαστικό σε πολιτισμένο πλάσμα. Η διερώτηση της πρώτης αρχής ήταν η δική του ανθρωπινή αφετηρία, ως όντος με συνείδηση της θέσης του. Αυτήν τη θέση προσπάθησε να κατανοήσει, να χωροθετήσει, αργότερα και να διεκδικήσει. Αυτό μας κάνει όντα ανθρωπινά. Η διερώτηση του ποιοι είμαστε. Από πού ξεκινήσαμε – όχι εμείς όμως, αλλά αυτό που μας έκανε, μας γέννησε, μας χωράει, μας φιλοξενεί. Αυτό, το πέρα από εμάς, του οποίου τμήμα αποτελούμε, και κομμάτι μας δομικό είναι. Αυτό μας κάνει ανθρώπους: το πέρα από εμάς. Με μια λέξη (και ένα άρθρο): το χάος. Και η αναζήτηση μέσα του, ως εμάς ατόφιο κομμάτι του.
Στα νεότερα των εκείνων χρόνια, στα αρχαία δηλαδή, επικρατούσε η άποψη του Ησίοδου πως το Χάος ήταν η μία, μόνη και πρώτιστη αρχή. Δεν τον ενδιέφερε, ωστόσο, από τι αυτό έγινε, καθώς στις αρχαίες κοσμογονίες δεν υπάρχει το «πριν». Ακριβώς γιατί πίστευαν πως ο Κόσμος ήταν, είναι και θα είναι προαιώνιος. Όχι όμως με τη χριστιανική έννοια: δεν περνούσε καν από τον νου τους η έννοια της προαιώνιας προσωπικής θεϊκής βούλησης που «Εν αρχή εποίησεν…». Κάπου θεός φυλάξοι που θα σκέφτονταν έτσι δηλαδή! Έως ότου, οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, γύρω στον 6ο π.Χ. (αυτά τα π.Χ. και μ.Χ. μας μάραναν...), διαχώρισαν πλήρως τον μύθο από τον λόγο, τιμώντας ωστόσο και τα δύο εξίσου. Για τους περισσότερους από δαύτους τους σοφούς (ως συνειδητά προβληματισμένους γύρω από το ποιοι διάολο είμαστε), η κατάσταση του «πριν» ήταν: το «κενόν» (Λεύκιππος, Δημόκριτος), το «άπειρον» (Αναξίμανδρος), το «ομού πάντα» («τα πάντα ήταν μαζί», Αναξαγόρας). Έχουμε δηλαδή ένα άπειρο, που είτε ορίζεται ως κενό είτε ως ένα απέραντο μαζί.
Σαν τώρα τον θυμάμαι. Περίεργος ήταν, καθώς χειμώνα-καλοκαίρι ερχόταν στο αμφιθέατρο πάντα με ανοιχτό παπούτσι και κοντομάνικο, όσο κι αν λυσσομανουσαν οι αέρηδες και δεν μπορούσαμε να κρατήσουμε καν σημειώσεις – τόσο ξυλιασμένα ήταν τα δάχτυλά μας. Κι αυτός εκεί! Και σαν τώρα θυμάμαι ένα ολόκληρο αμφιθέατρο, την ώρα της Πυρηνικής Φυσικής, να γουρλώνει τα μάτια ενώ μας το ξεφούρνιζε: «Το Κενό βράζει».
Είχε δίκιο. Γουρλωματάδικο δίκιο, αλλά δίκιο. Το κενό βράζει, και μάλιστα κοχλάζει! Μια ματιά γύρω μας, και το αυτό αποδεικνύεται πάραυτα... Τι γίνεται, όμως, σαν από τη μια αρκεί να κοιτάξουμε για να δεχτούμε την αλήθεια του, μα αυτό που βλέπουμε είναι μονάχα θανατικό και στάχτη;
Δεν είναι μόνο ικανοί. Είναι τρομακτικά ικανοί. Και έχουν σχέδιο. Συγκεκριμένο (παρακρατικά εγκληματικό, μα συγκεκριμένο), το οποίο εφαρμόζουν, δίχως να ορρωδούν προ ουδενός. Ουδενός ανθρώπου, ουδεμιάς ανάσας ζωής, ουδενός πυρήνα ομορφιάς. Σχέδιο ώστε καμία πηγή να μη μείνει ανεξάντλητη. Καμία ζωή να μην αντέξει για να διεκδικήσει το «μαζί». Κανένας θάνατος να μην ταφεί. Να καεί, να απανθρακωθεί, να πνιγεί, αλλά να μην ταφεί! Να μην κλαφτεί δηλαδή. Να γίνει, μαζί με ό,τι απομείνει (αποκαΐδια; αποκαΐδια!), η δική τους, θεσμική (παρακρατικά εγκληματική, μα θεσμική) κανονικότητα.
Θα γίνει, ναι. Θα γίνει όμως και κάτι άλλο. Ακριβώς γιατί αυτή η διερώτηση της «πρώτης αρχής», αυτό δηλαδή που μας κάνει ανθρώπους, αυτό που απαντάται ως «Κενό που βράζει», ακριβώς αυτό θα είναι η καταστροφή τους. Σε αυτούς, φαντάζει αδιανόητο. Είναι απολύτως βέβαιοι για την αιωνοβιότητα της παντοδυναμίας τους. Ακριβώς γιατί δεν διακρίνουν ότι η δύναμη (έστω κι ως αυτοδύναμη) που τους έχει παραχωρηθεί είναι περιορισμένη. Ακριβώς γιατί δεν αντιλαμβάνονται τις σχέσεις τους με τ’ άλλα ανθρώπινα όντα ως ίση.
Το δίκαιο όμως είναι δικό μας. Έστω κι αν υπάρχουν ακόμα χωριάτες που παζαρεύουν τα τσιμέντα...
n.ralli@efsyn.gr
πηγή: https://www.efsyn.gr