Οταν το απόγευμα της Πέμπτης (16 Μαρτίου 2023) έφτασα στον σταθμό Starnberg προερχόμενος από τον κεντρικό σταθμό του Μονάχου, έτρεξα να βρω το ανθοπωλείο της περιοχής. Δεν μπορούσα να διαβώ το κατώφλι του σπιτιού των Χάμπερμας χωρίς να προσφέρω στην αγαπημένη μου φίλη Ούτε τις τουλίπες που κάθε φορά περιμένει και περίμενε και αυτή τη φορά από μένα!
Μόλις είχα αγοράσει τα λουλούδια για την Ούτε και μπροστά μου εμφανίστηκε ο Γιούργκεν Χάμπερμας, για να με μεταφέρει στο σπίτι τους, δύο βήματα παραπέρα.
Επιμένω να μιλάω για το σπίτι των Χάμπερμας και όχι για την οικία τους. Ολοι μας καταλαβαίνουμε ότι ο καθηγητής Γιούργκεν Χάμπερμας δεν ζει σε πύργο, ούτε σε παλάτι. Από την εποχή που τον γνώρισα, συναντιόμαστε στις γήινες σφαίρες της ανθρώπινης επικοινωνιακής ύπαρξης.
Για ακόμη μια φορά έφτασα στο σπίτι των Χάμπερμας.
Ηταν άνοιξη αυτή τη φορά. Δεν φορούσα παλτό για το κρύο. Κρατούσα όμως μια τσάντα-σακίδιο με τα βιβλία που διάβασα στο τρένο. Αμέσως ο Χάμπερμας με ρώτησε τι κουβαλάω. Και του απάντησα «τη σκέψη της εποχής μας». Γι' αυτή την αμοιβαία φιλοσοφικο-θεωρητική συνθήκη θα μιλήσω στη συνέχεια.
Η Ούτε και ο Γιούργκεν, μετά την υποδοχή που μου έκαναν, με οδήγησαν στο σαλόνι-τραπεζαρία της οικίας τους. Χρησιμοποιώ όρους χωροταξίας για να αντιληφθούμε όλοι εμείς στην ελληνική κοινωνία περί τίνος πρόκειται. Η διαμονή στο σπίτι των Χάμπερμας περιλαμβάνει τρία επίπεδα: την κοινή συνάντηση με τους συνδαιτυμόνες. Την ιδιαίτερη συνάντηση με τους στοχαστές. Και τέλος, το ενδιαίτημα της κοινής χρήσης της άμεσης συνύπαρξης!
Το απόγευμα της 16ης Μαρτίου, εμείς οι τρεις συνομιλήσαμε στο επίπεδο της κοινής συνάντησης για όλα τα επίκαιρα ζητήματα. Οι ομιλητές ήμασταν εμείς οι τρεις: η Ούτε, o Γιούργκεν και ο Tέο. Ποιο ήταν το θέμα της συνομιλίας μας; Η Ούτε με κοιτάζει στα μάτια και μου λέει: «Πώς μας βρίσκεις μετά την πανδημία; Είμαστε ένα απολίθωμα ζωής;» Απάντησα χωρίς δισταγμό ότι και οι δυο σας εκφράζετε τις συνθήκες του γήρατος, το «γήρας της εποχής μας»!
Στη συνέχεια άρχισε ο καθένας μας να εξιστορεί όσα έζησε ο ίδιος και όλοι μαζί για όσους πέθαναν πρόσφατα (κατά τους πρώτους μήνες του έτους 2023): για τον Dieter Henrich, για τον Ernst Tugendhat, για τον Friedrich Kambartel, για τον Σπύρο Σημίτη, ο οποίος εκείνες τις μέρες έφτανε στο βιολογικό τέλος του.
Μετά από δύο ώρες στη σκηνή των κοινών συζητήσεων, ζήτησα από τον Γιούργκεν Χάμπερμας να αποσυρθούμε οι δυο μας στο ιδιαίτερο στούντιο-δωμάτιο σκέψης και έρευνας. Κατεβήκαμε δύο σκαλοπάτια οι δυο μας και αισθανθήκαμε ότι «δουλεύουμε» ως «φιλόσοφοι-σκλάβοι» σε μια επιφάνεια γης η οποία δεν μπορεί να ενταχθεί σε κανένα - μα σε κανένα εννοιολογικό σχήμα ερμηνείας και ανάλυσης.
Ο καθηγητής μου Γιούργκεν Χάμπερμας εκείνο το απόγευμα της 16ης Μαρτίου 2023 μου αποκάλυψε ότι δεν υπάρχει προοπτική για την παγκόσμια πολιτική κοινωνία! Και αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει σκέψη!
Είχε πάει η ώρα εννέα το βράδυ. Είχε νυχτώσει. Και ο Γιούργκεν Χάμπερμας με οδήγησε στην αποβάθρα για να επιστρέψω στο Μόναχο. Θυμάμαι ακόμη και σήμερα ότι μου «έβγαλε το εισιτήριο» στον προαστιακό για το κέντρο. Θυμάμαι ότι με αγκάλιασε με έναν τρόπο και με μια χειρονομία όπως οι άγγελοι αγκαλιάζουν τον ουρανό! Γιούργκεν Χάμπερμας, σ’ ευχαριστώ!
*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης