Όχι, δεν έχω κανένα beef με τους ανθρώπους των «ανθρωπιστικών σπουδών». Έχω και φίλους στα χιουμάνιτιζ. Επίσης, δεν το κρατάω ότι μια φιλόλογος μου είχε βάλει 10 στα αρχαία. Δεν μου κόστισε το παραμικρό στη ζωή μου. Ίσως μου έφτιαξε και κάποια διαλείμματα που κάναμε χαβαλέ με φίλους. Έχω μόνο μια πίκρα. Σκέφτομαι καμιά φορά ότι γράφω εγώ απλά και μόνο επειδή αν δεν τα γράψω εγώ δεν θα τα γράψει κανείς. Αλλά είναι δική τους δουλειά, δεν είναι δική μου, εγώ εικόνες θέλω να φτιάχνω. Μετά πάλι σκέφτομαι ότι ίσως ακριβώς για αυτό, επειδή είναι δουλειά τους να βγάζουν πέιπερς, σπάνια θα βρουν τον χρόνο και ποτέ την πρωτοτυπία να γράψουν κάτι που να μην είναι ένας βαθιά κομφορμιστικός λόγος.
Ξαναείδα πρόσφατα το Big Short, εκείνου του τύπου που είχα ξαναγράψει για αυτόν και που θεωρώ ότι μοιράζει γνώση στον λαό, του Adam McKay. Σε κάποια φάση, ενώ οι αγορές πέφτουν, ενώ τα στεγαστικά δάνεια έχουν αρχίσει να σκάνε, τα ασφάλιστρα κινδύνου για αυτά παραμένουν σταθερά. Οι τύποι που έχουν στοιχηματίσει στην κατάρρευση της αγοράς των ακινήτων, ψάχνονται τι διάολο συμβαίνει και αναρωτιούνται αν όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι τελείως στημένο ή αν πρόκειται για άσχετους. Είναι κάτι που θυμήθηκα πριν λίγες μέρες όταν βρέθηκα σε μια παρέα και ένας ακαντέμικ μηχανικός έριξε στο τραπέζι την υπόθεση ή φάρσα Sokal. Επειδή έρευνες έχουν δείξει πως οι αναγνώστες μου είστε πολύ μορφωμένα παιδιά, θα αναφερθώ μόνο για τους τύπους σε αυτή την ιστορία.
Ο Alan Sokal ήταν καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου και επίτιμος καθηγητής της φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Από το wikipedia βλέπω ότι πεδίο του είναι η συνδυαστική, δηλαδή ο άνθρωπος δεν είχε καμία σχέση με αυτό που ονομάζουμε ανθρωπιστικές σπουδές. Σαν άνθρωπος των θετικών επιστημών, όρισε από την αρχή την υπόθεσή του: μια κορυφαία επιστημονική επιθεώρηση στον χώρο των πολιτισμικών σπουδών θα δημοσίευε ένα άρθρο που θα έλεγε ανοησίες αρκεί α) να χρησιμοποιεί την κατάλληλη γλώσσα β) να κολακεύει τις ιδεολογικές προκαταλήψεις της εκδοτικής ομάδας.
Συνέγραψε και υπέβαλε στο περιοδικό Social Text εργασία με τον υπέροχο και ψαρωτικό τίτλο «Transgressing the Boundaries: Toward a Transformative Hermeneutics of Quantum Gravity» ή στα ελληνικά «Υπερβαίνοντας τα όρια: Προς μια μετασχηματιστική ερμηνευτική της κβαντικής βαρύτητας».
Προφανώς, τα κβάντα ήταν και παραμένουν το αγαπημένο ξόρκι αυτών που δεν καταλαβαίνουν Χριστό από Νευτώνεια μηχανική και χρειάζονται οδική βοήθεια για να αλλάξουν ρόδα σε αυτοκίνητο. Η εργασία δημοσιεύτηκε, και τρεις εβδομάδες μετά τη δημοσίευση ο Sokal αποκάλυψε ότι ήταν απάτη, ότι το άρθρο του έλεγε μπούρδες διατυπωμένες στην κατάλληλη γλώσσα. Με λίγα λόγια, ο άνθρωπος έκανε μια υπόθεση που κάνουμε όλοι, ότι μεγάλο κομμάτι του ακαδημαϊκού λόγου στα πεδία των ανθρωπιστικών επιστημών είναι κυριολεκτικά ανοησίες, λέξεις στη σειρά που δεν βγάζουν κανένα νόημα. Επίσης, είχε την υπομονή, την κατάρτιση, τον χρόνο και τη γνώση να συγγράψει μια εργασία και να την υποβάλει για δημοσίευση, να παίξει μπάλα στο γήπεδο και με τους όρους της επιστήμης.
Ανακεφαλαιώνω σύντομα για να δείξω αυτό που με σοκάρισε στην μετά αντίδραση του περιοδικού: ένας επιστήμονας υποβάλει μια εργασία για δημοσίευση σε επιστημονική επιθεώρηση. Αυτοί τρώνε αμάσητο τον παπά, εκείνος αποκαλύπτει ότι η εργασία του ήταν σωστά διατυπωμένες φράσεις χωρίς νόημα.
Το περιοδικό ζητά συγγνώμη ταπεινά; κλείνει; Όχι. Δηλώνει το εξής: ‘its status as parody does not alter, substantially, our interest in the piece, itself, as a symptomatic document’. Μεταφράζω πρόχειρα ως «το γεγονός ότι ήταν παρωδία δεν μεταβάλλει ουσιαστικά το ενδιαφέρον μας για το ίδιο το άρθρο σαν προσέγγιση μιας συμπτωματολογίας» και επίσης λέει ότι ήταν ανήθικο να τους εξαπατήσει.
Σαν τις τράπεζες στο Big Short, ήταν απατεώνες, ή άσχετοι; Νομίζω, είναι απλά γραφειοκράτες. Μικροδιανοούμενοι που βγάζουν το ψωμί τους από αυτό, όπως άλλοι το βγάζουν σαν αρτοποιοί, μηχανικοί αυτοκινήτων, γιατροί, μηχανολόγοι. Μόνο που το αντικείμενο της δουλειάς τους είναι η ιδεολογική βιομηχανία. Άνθρωποι που χτίζουν πέιπερς πάνω σε πέιπερς, που βρίσκουν περισσότεροι αξία σε κάθε δημοσιευμένη έρευνα παρά στα πειραματικά δεδομένα.
Στο τέλος, είναι μικρή η απόσταση ανάμεσα στον κομφορμισμό και στην απάτη. Σε πολιτικό επίπεδο αυτό μεταφράζεται εύκολα σε έναν λόγο αποκομμένο από την κοινωνία, έναν λόγο πολιτικά ορθό, αλλά στην κατηγορία «γελάει ο κόσμος». Η απαξίωση των πειραματικών δεδομένων όπως πχ ενός εκλογικού αποτελέσματος οδηγεί σε βλακώδεις ερμηνείες που απαξιώνουν τον λαό ως αδαή που δεν καταλαβαίνει εκείνος τα συμφέροντά του, και στο τέλος σε απαξίωση της δημοκρατίας. Κάποιοι βολεύονται πίσω από όρους όπως «μεταπολιτική» και νιώθουν πιο άνετα να επιβεβαιώνονται στο σινάφι τους και να βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος με χάρτινες αναφορές παρά με τα δεδομένα.
Δεν θέλω να βγάλω λάδι τον μοντερνισμό, αν ξύσεις λίγο με το νύχι σου δεν θα αργήσεις να βρεις και εκεί την ιδεολογία κρυμμένη κάτω από την επίφαση μιας επιστημοσύνης. Είναι όμως πολύ πιο επιρρεπής στο δόγμα μια κάστα ανθρώπων που η επαφή τους με την επιστήμη ξεκίνησε από τους κλασικούς, που εκπαιδεύτηκε ότι καριέρα κάνεις όσο είσαι συμβατός με τους παλιότερους και κατεστημένους. Στην τέλος, πάντως, είναι καλό να είσαι ακαντέμικ. Και εγώ θα ήθελα.
